(franc. avant garde – "straż przednia") – zespół tendencji i trendów w sztuce na początku XX wieku odrzucający dotychczasowe style, kreujący własny świat, nie naśladujący rzeczywistości, szukający odrębnego języka wyrazu. Twórcy awangardy odrzucali dorobek kulturowy i poszukiwali nowych, oryginalnych rozwiązań ideowo-artystycznych. Zjawisko pojawiło się ok. 1910 roku i wiązało się z powstaniem nowych kierunków w sztuce takich jak:

• futuryzm,

• ekspresjonizm,

• kubizm,

• dadaizm,

• surrealizm,

• fowizm

• konstruktywizm.

Stefan Morawski[1] jako cechy przysługujące wszystkim kierunkom awangardy wylicza:

• pionierstwo

• zdystansowane podejście do sztuki zastanej

• pogarda dla kanonów wytworzonych w przeszłości

• częste teoretyzowanie na temat podejmowanych działań (często, z wyjątkiem kubizmu, teorie wyprzedzały praktykę)

• traktowanie sztuki jako prekursora i animatora społecznego postępu

• czerpanie inspiracji z nauki i techniki, (kubiści z teorii względności, surrealiści z psychoanalizy, futuryści z techniki)

Termin jest wykorzystywany również obecnie dla określenia dokonań artystycznych, które wykraczają poza schematy i nie poddają się prostej klasyfikacji, np. muzyka awangardowa.